ભારતીય ન્યાય સંહિતાની કલમ ૬૧ એટલે કે આઇપીસી ૧૨૦બીને લઈને ઈડીમાં નવો આદેશ જારી કરવામાં આવ્યો છે. ઈડીના ટોચના અધિકારીઓએ તપાસ અધિકારીઓને સૂચના આપી છે કે મની લોન્ડરિંગના કેસ નોંધવા માટે ગુનાહિત કાવતરાનો બિનજરૂરી ઉપયોગ ન કરો. વાસ્તવમાં, ઈડી એક ગૌણ એજન્સી છે જે પોતાની રીતે કોઈ તપાસ હાથ ધરી શકતી નથી. ઈડી અન્ય એજન્સીઓની એફઆઇઆરના આધારે તેની ઇસીઆઇઆર ફાઇલ કરે છે.
સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, ઈડીના નિર્દેશક રાહુલ નવીને પોતાના આદેશમાં કહ્યું કે પીએમએલએ એટલે કે પ્રિવેન્શન ઓફ મની લોન્ડરિંગ એક્ટ પોતે જ ઘણો વ્યાપક છે. તેમાં લગભગ ૧૫૦ કલમો છે. તેથી,બીએનએસ ૬૧ને બદલે આ કલમોનો ઉપયોગ કરવા સૂચના આપવામાં આવી છે.
તાજેતરના સમયમાં પીએમએલએના કેસો ગુનાહિત કાવતરાને કારણે કોર્ટમાં ટકી શક્યા નથી. ઉદાહરણ તરીકે, નવેમ્બર ૨૦૨૩ માં પવન દિબરના ચુકાદામાં, સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું હતું કે ૧૨૦બીએ એકલો ગુનો નથી અને તે પીએમએલએને બોલાવવા માટે પૂરતું નથી. માર્ચ ૨૦૨૪ માં, સુપ્રીમ કોર્ટે કર્ણાટકના ડેપ્યુટી સીએમ ડીકે શિવકુમાર સામે ઈડીના પીએમએલએ કેસને રદ કર્યો હતો કારણ કે ઈડીનો પીએમએલએ કેસ ૨૦૧૮ આઇટી તારણો પર આધારિત હતો. ઈડીએ આઇપીસીની કલમ ૧૨૦ બી ઉમેરીને પીએમએલએ કેસ નોંધ્યો હતો. ડીકે શિવકુમારની સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૯માં ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. જોકે, ઈડીએ ૨૦૧૯માં જ ચાર્જશીટ દાખલ કરી હતી.
ડીકે શિવકુમારને ૨૦૧૯ના ઈડી કેસમાં રાહત મળી છે. સુપ્રીમ કોર્ટે સીબીઆઇ ભ્રષ્ટાચારના કેસને રદ કરવાની તેમની અરજીને ફગાવી દીધી હતી, જે ૨૦૧૯ના ઈડીના તારણોને કારણે ઉદભવી હતી. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, ઈડીએ આ મામલે વધુ એક મની લોન્ડરિંગ કેસ નોંધ્યો છે જે સીબીઆઇ સાથે સંબંધિત છે. ૨૦૨૦માં એફઆઇઆર નોંધવામાં આવી હતી. એ જ રીતે એપ્રિલ ૨૦૨૪ માં, સુપ્રીમ કોર્ટે અનિલ તુટેજા અને તેમના પુત્ર યશ તુટેજા સામેના પીએમએલએ કેસને રદ્દ કર્યો, અને કહ્યું કે કથિત છત્તીસગઢ દારૂ કૌભાંડમાં “ગુનાની કોઈ કાર્યવાહી” નથી. જો કે, ઈડીએ છત્તીસગઢમાં નવેસરથી એફઆઇઆર દાખલ કરી અને બાદમાં તુતેજાની ફરી ધરપકડ કરી. છત્તીસગઢ એસીબી તુટેજાની પૂછપરછ કરી રહી હતી જ્યારે ઈડીએ તેને સમન્સ પાઠવ્યો અને તેની ધરપકડ કરી. આ બંને કેસમાં ઈડીએ પીએમએલએની સાથે બીએનએસની કલમ ૬૧નો ઉપયોગ કર્યો હતો, પરંતુ કોર્ટમાં ઈડી તેમની સામે ગુનાહિત ષડયંત્રના આરોપને સાબિત કરી શક્યું ન હતું. એ જ રીતે, તાજેતરના દિલ્હી એક્સાઇઝ કૌભાંડમાં, પૂર્વ મુખ્યમંત્રી અરવિંદ કેજરીવાલ, ડેપ્યુટી સીએમ મનીષ સિસોદિયા સહિત મોટાભાગના આરોપીઓ પર બીએનએસ ૬૧ (અગાઉ ૧૨૦બી) નો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ જામીનના વિરોધ સમયે, તપાસ એજન્સી સાબિત કરી શકી ન હતી. તે અને આબકારી કૌભાંડમાં જેલમાં ગયેલા લગભગ તમામ આરોપીઓને સુપ્રીમ કોર્ટમાંથી જામીન મળી ગયા છે. જો સૂત્રોનું માનીએ તો, જો તેમને સર્ચ દરમિયાન કોઈ વધારાના પુરાવા મળે તો, ઈડી પીએમએલએની કલમ ૬૬(૨) હેઠળ રાજ્ય પોલીસ સાથે માહિતી પણ શેર કરી રહી છે. પછી રાજ્ય પોલીસ એફઆઈઆર નોંધી શકે છે અને ઈડ્ઢ પછીથી મની લોન્ડરિંગ કેસ નોંધી શકે છે, એટલે કે હવે ઈડી અન્ય એજન્સીઓ સાથે સંપૂર્ણ સંકલનમાં કેસોની તપાસ કરી રહી છે.
