ભારતના વિદેશ પ્રધાન ડા. એસ. જયશંકર એસસીઓ સરકારના વડાઓની પરિષદની ૨૩મી બેઠકમાં ભાગ લેવા પાકિસ્તાન પહોંચ્યા છે. શાંઘાઈ કોઓપરેશન ઓર્ગેનાઈઝેશનની બેઠકમાં ભાગ લેવા માટે ભારતના વિદેશ મંત્રી ૯ વર્ષમાં પ્રથમ વખત પાકિસ્તાન પહોંચ્યા છે. ભારતીય વિદેશ મંત્રીની આ મુલાકાત ઘણી મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. તેણે હાલમાં જ કહ્યું હતું કે કોઈપણ પાડોશી દેશની જેમ ભારત પણ પાકિસ્તાન સાથે વધુ સારા સંબંધો ઈચ્છે છે. પરંતુ, સરહદ પારના આતંકવાદને નજરઅંદાજ કરીને આ કરી શકાય નહીં.
પાકિસ્તાનના વડાપ્રધાન શહેબાઝ શરીફ ડિનરનું આયોજન કરશે અને તેની સાથે જ એસસીઓ સમિટ શરૂ થશે. છેલ્લા ઘણા સમયથી બંને પાડોશી દેશોના સંબંધોમાં ચાલી રહેલા તણાવ વચ્ચે ભારત તરફથી પાકિસ્તાનની આ પ્રથમ ઉચ્ચ સ્તરીય મુલાકાત છે.
આપણે અહીં એ પણ નોંધીએ કે બંને પક્ષોએ એસસીઓ સરકારના વડાઓની સમિટની બાજુમાં જયશંકર અને તેમના પાકિસ્તાની સમકક્ષ ઇશાક ડાર વચ્ચે કોઈપણ દ્વિપક્ષીય વાતચીતનો ઇનકાર કર્યો છે. પાકિસ્તાનની મુલાકાત લેનાર ભારતના છેલ્લા વિદેશ મંત્રી સુષ્મા સ્વરાજ હતા. તે અફઘાનિસ્તાન પર એક કોન્ફરન્સમાં ભાગ લેવા માટે ડિસેમ્બર ૨૦૧૫માં ઈસ્લામાબાદ ગયો હતો. પાકિસ્તાને ઓગસ્ટમાં વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીને એસસીઓ સમિટમાં ભાગ લેવા આમંત્રણ આપ્યું હતું.
પાકિસ્તાનની રાજધાની ઇસ્લામાબાદમાં એસસીઓ સમિટ માટે કડક સુરક્ષા વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે. જે હોટેલો અને વિદેશી પ્રતિનિધિમંડળ રોકાયા છે ત્યાં સુરક્ષાકર્મીઓ તૈનાત કરવામાં આવ્યા છે. પાકિસ્તાન આર્મી, ગુપ્તચર એજન્સીઓ, ફ્રન્ટિયર કોર્પ્સ અને રેન્જર્સના જવાનોને પણ તૈનાત કરવામાં આવ્યા છે.શાંઘાઈ કોઓપરેશન ઓર્ગેનાઈઝેશન સમિટની પાકિસ્તાનના વડાપ્રધાન શાહબાઝ શરીફ અધ્યક્ષતા કરશે. ચીનના વડા પ્રધાન લી ક્વિઆંગ, રશિયાના વડા પ્રધાન મિખાઇલ મિશુસ્ટિન, બેલારુસના વડા પ્રધાન રોમન ગોલોવચેન્કો, કઝાકિસ્તાનના વડા પ્રધાન ઓલ્ઝાસ બેકટેનોવ, ઈરાનના ઉપરાષ્ટ્રીપતિ મોહમ્મદ મોખ્બર પણ આ બેઠકમાં ભાગ લેશે.એસસીઓ સમિટમાં અર્થવ્યવસ્થા, વેપાર અને પર્યાવરણના ક્ષેત્રમાં ચાલી રહેલા સહયોગ પર ચર્ચા કરવામાં આવશે.
ભારતના વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકર સમયાંતરે જમ્મુ-કાશ્મીરના મુદ્દાઓ પર ટિપ્પણી કરવા બદલ પાકિસ્તાનને તીક્ષ્ણ જવાબ આપતા રહે છે. સાથે જ તેઓ આતંકવાદ મુદ્દે પાકિસ્તાનને ઘેરી રહ્યા છે. આ કારણે જ્યારે ૫ ઓક્ટોબરે પ્રેસ કોન્ફરન્સ દરમિયાન વિદેશ મંત્રીને તેમની પાકિસ્તાન મુલાકાત અંગે પ્રશ્ન પૂછવામાં આવ્યો તો તેમણે કહ્યું કે, હું જીર્ઝ્રંની બેઠક માટે જ પાકિસ્તાન જઈ રહ્યો છું. તેમણે કહ્યું કે, આ મુલાકાત બહુપક્ષીય હશે. હું ત્યાં ભારત-પાકિસ્તાન સંબંધોની ચર્ચા કરવા નથી જઈ રહ્યો. હું ત્યાં એસસીઓનો સભ્ય બનવા જઈ રહ્યો છું. વિદેશ મંત્રીએ પહેલા જ સ્પષ્ટ કરી દીધું છે કે તેઓ આ બેઠકમાં પાકિસ્તાન સાથે કોઈપણ પ્રકારની દ્વિપક્ષીય વાતચીતમાં ભાગ લેશે નહીં અને આ બેઠકમાં ભારત-પાકિસ્તાનના સંબંધોને લઈને કોઈ ચર્ચા થશે નહીં. બેઠકમાં વિદેશ મંત્રીનું સંપૂર્ણ ધ્યાન એસસીઓ સમિતિ પર રહેશે અને તેમણે તેને કેન્દ્રમાં રાખીને પોતાની મુલાકાતનું આયોજન કર્યું છે.
પાકિસ્તાનની મુલાકાત પહેલા વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકરે સપ્ટેમ્બરમાં આયોજિત સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભાના ૭૯માં સત્રને સંબોધિત કર્યું હતું. વિદેશ મંત્રીએ યુએનજીએમાં આતંકવાદ પર પાકિસ્તાનને ઘેર્યું હતું. વિદેશ મંત્રીએ કહ્યું હતું કે, હું ભારતની સ્થિતિ સ્પષ્ટ કરવા માંગુ છું કે પાકિસ્તાનની આતંકવાદની નીતિ ક્યારેય સફળ નહીં થાય. આ પહેલા પણ વિદેશ મંત્રીએ મે મહિનામાં સીઆઇઆઇની બેઠકમાં વાતચીતના મુદ્દે કહ્યું હતું કે પહેલા તેઓએ આતંકવાદને સમર્થન આપવાનું બંધ કરવું પડશે. વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકરે વારંવાર ભારપૂર્વક જણાવ્યું છે કે આતંકવાદ સામે ભારતની નીતિ હંમેશા ઝીરો ટોલરન્સની રહી છે.
વર્ષ ૨૦૧૫માં પૂર્વ વિદેશ મંત્રી સુષ્મા સ્વરાજ દ્વિપક્ષીય વાટાઘાટો માટે પાકિસ્તાન ગયા હતા, પરંતુ તેના પછી વર્ષ ૨૦૧૬માં પઠાણકોટ હુમલો થયો હતો. ત્યારબાદ ૨૦૧૯માં પુલવામા હુમલો થયો હતો. ઉપરાંત, વર્ષ ૨૦૧૯ માં, જ્યારે જમ્મુ અને કાશ્મીરમાંથી કલમ ૩૭૦ હટાવવામાં આવી હતી, ત્યારે પાકિસ્તાને ભારતની આંતરિક બાબતોમાં સતત દખલ કરવાની હિંમત કરી હતી.
તાજેતરમાં જ પાકિસ્તાનના વડાપ્રધાન શાહબાઝ શરીફે ઈસ્લામિક ઉપદેશક ઝાકિર નાઈક સાથે મુલાકાત કરી હતી. ભારતે ઝાકિર નાઈકને વોન્ટેડ જાહેર કર્યો છે. સપ્ટેમ્બરમાં યોજાયેલી યુએનજીએની બેઠકમાં પણ પાકિસ્તાનના વડા પ્રધાન શહેબાઝ શરીફે કહ્યું હતું કે ભારતે કલમ ૩૭૦ની મોટાભાગની જાગવાઈઓને હટાવવાનો નિર્ણય પાછો ખેંચી લેવો જાઈએ અને આ મુદ્દાના શાંતિપૂર્ણ ઉકેલ માટે પાકિસ્તાન સાથે વાતચીત કરવી જાઈએ.વળી, પીએમ શરીફમાં કાશ્મીરને પેલેસ્ટાઈન સાથે સરખાવવાની હિંમત હતી. શરીફે કહ્યું હતું કે પેલેસ્ટાઈનના લોકોની જેમ જમ્મુ-કાશ્મીરના લોકોએ પણ તેમના આઝાદીના અધિકાર માટે એક સદી સુધી સંઘર્ષ કર્યો છે.
