ચીને ભારતીય સરહદની નજીક તિબેટમાં બ્રહ્મપુત્રા નદી પર વિશ્વનો સૌથી મોટો બંધ બનાવવાની પોતાની યોજનાનો પર્દાફાશ કર્યો છે. આ અંગે ચીને કહ્યું કે પ્રસ્તાવિત પ્રોજેક્ટ સઘન વૈજ્ઞાનિક ચકાસણીમાંથી પસાર થયો છે. નદીના પ્રવાહની ભારત અને બાંગ્લાદેશના ડાઉનસ્ટ્રીમ પર કોઈ નકારાત્મક અસર થશે નહીં. આશરે ૧૩.૭ બિલિયનના અંદાજિત ખર્ચ સાથેનો આ પ્રોજેક્ટ પર્યાવરણીય રીતે નાજુક હિમાલયન પ્રદેશમાં ટેક્ટોનિક પ્લેટની સીમા પર સ્થિત છે, જે વારંવાર ધરતીકંપની સંભાવના ધરાવે છે.
ચીનના વિદેશ મંત્રાલયના નવા પ્રવક્તા ગુઓ જિયાકુને એક પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં જણાવ્યું હતું કે યાર્લુંગ ત્સાંગપો નદી (બ્રહ્મપુત્રા નદીનું તિબેટીયન નામ)ના નીચલા ભાગોમાં ચીન દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલ હાઇડ્રોપાવર પ્રોજેક્ટનું બાંધકામ સંપૂર્ણ રીતે વૈજ્ઞાનિક રીતે કરવામાં આવ્યું છે. ચકાસાયેલ છે અને તેના નીચલા ભાગમાં સ્થિત હાઇડ્રોઇલેક્ટ્રિક પ્રોજેક્ટને સંપૂર્ણ રીતે ચકાસવામાં આવ્યું છે કે દેશોના ઇકોલોજીકલ પર્યાવરણ, ભૂસ્તરશાસ્ત્ર અને જળ સંસાધનો પર કોઈ નકારાત્મક અસર થશે નહીં. ભારતે બંધને લઈને પોતાની ચિંતા વ્યક્ત કરી છે.
નોંધનીય છે કે ગત મહિને ચીને તિબેટમાં ભારતીય સરહદ પાસે બ્રહ્મપુત્રા નદી પર યાર્લુંગ જાંગબો નામનો ડેમ બનાવવાની યોજનાને મંજૂરી આપી હતી. યોજના અનુસાર, વિશાળ ડેમ હિમાલયની પહોંચમાં એક વિશાળ ખીણ પર બાંધવામાં આવશે, જ્યાંથી બ્રહ્મપુત્રા અરુણાચલ પ્રદેશ અને પછી બાંગ્લાદેશમાં વહે છે.
ભારતની મુલાકાતે આવેલા ભારતીય અધિકારીઓ અને અમેરિકી રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર સુલિવાન વચ્ચેની વાતચીતમાં પણ આ મુદ્દા પર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. જ્યારે આ વિશે પૂછવામાં આવ્યું ત્યારે જિયાકુને કહ્યું કે અમુક અંશે આ આપત્તિ નિવારણ અને જાખમ ઘટાડવા અને આબોહવા પરિવર્તન સાથે વ્યવહાર કરવા તરફ એક સકારાત્મક પગલું હશે. પ્રસ્તાવિત બંધ પર ૩ જાન્યુઆરીએ તેના પ્રથમ પ્રતિભાવમાં, ભારતે ચીનને કહ્યું હતું કે તે સુનિશ્ચિત કરે કે બ્રહ્મપુત્રાના નીચલા ભાગોના હિતોને ઉપરના વિસ્તારોમાં પ્રવૃત્તિઓથી નુકસાન ન થાય. વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા રણધીર જયસ્વાલે દિલ્હીમાં મીડિયાને જણાવ્યું હતું કે, “અમે અમારા હિતોનું રક્ષણ કરવા માટે નિરીક્ષણ કરવાનું ચાલુ રાખીશું અને જરૂરી પગલાં લઈશું.”
અગાઉ ૨૭ ડિસેમ્બરે વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા માઓ નિંગે તિબેટમાં બ્રહ્મપુત્રા નદી પર વિશ્વનો સૌથી મોટો બંધ બનાવવાની ચીનની યોજનાનો બચાવ કરતાં કહ્યું હતું કે આ પ્રોજેક્ટથી ડાઉનસ્ટ્રીમ વિસ્તારોના પ્રવાહ પર નકારાત્મક અસર નહીં પડે. તેમણે કહ્યું કે ચીન નદીના તળિયે આવેલા દેશો સાથે વાતચીત ચાલુ રાખશે અને નદી કિનારે રહેતા લોકોના લાભ માટે આપત્તિ નિવારણ અને રાહત અંગે સહયોગ વધારશે.
