જમ્મુ કાશ્મીર વિધાનસભા ચૂંટણી ૨૦૨૪ઃ ૧૦ વર્ષની લાંબી રાહ બાદ જમ્મુ-કાશ્મીરમાં વિધાનસભા ચૂંટણીની તૈયારીઓ પૂરજોશમાં ચાલી રહી છે. ચૂંટણીના માહોલમાં દરેક નાગરિકના મનમાં એક નવી આશા જાગી છે, પરંતુ સૌથી વધુ ઉત્સાહ પશ્ચિમ પાકિસ્તાનના શરણાર્થી સમુદાયમાં જોવા મળી રહ્યો છે. આ સમાજ ૧૯૪૭ થી તેના અધિકારોથી વંચિત હતો, પરંતુ ૫ ઓગસ્ટ ૨૦૧૯ ના રોજ કલમ ૩૭૦ નાબૂદ થયા પછી, તેમને પ્રથમ વખત તેમના અધિકારો મળ્યા.
હવે જમ્મુ-કાશ્મીરમાં વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાઈ રહી છે. આ સમુદાયના લોકો પ્રથમ વખત તેમના મતાધિકારનો ઉપયોગ કરશે. ચૂંટણીને લઈને તેમનામાં અપાર ખુશી અને ઉત્સાહ જોવા મળી રહ્યો છે. માત્ર પશ્ચિમ પાકિસ્તાનના શરણાર્થીઓ જ નહીં પરંતુ ગૌર સમુદાય અને વાલ્મીકી સમુદાય પણ પહેલીવાર વિધાનસભા ચૂંટણીમાં મતદાન કરશે. પશ્ચિમ પાકિસ્તાનના શરણાર્થીઓને પણ ગયા મહિને મિલકત પર માલિકીનો અધિકાર મળ્યો છે.
જમ્મુના આરએસ પુરા વિસ્તારમાં પશ્ચિમ પાકિસ્તાનના શરણાર્થીઓ મોટી સંખ્યામાં રહે છે. અહીંના લોકોએ પોતાની ખુશી અને ઉત્સાહ શેર કર્યો અને કહ્યું કે તેઓ પહેલીવાર વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં મતદાન કરશે. કેટલાક લોકોના હાથમાં ડોમિસાઈલ સર્ટિફિકેટ અને વોટર આઈડી કાર્ડ હતા. વર્ષોના સંઘર્ષ બાદ આ દિવસ મળ્યો હોવાનું જણાવતાં દરેક લોકો ખૂબ જ ભાવુક થઈ ગયા હતા.
પશ્ચિમ પાકિસ્તાનના શરણાર્થી સમુદાયો ૧૯૪૭ (વિભાજન) થી જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં સ્થાયી થયા છે. પરંતુ લાંબા સમયથી તે નાગરિક અધિકારોથી વંચિત હતા. આ લોકો લોકસભાની ચૂંટણીમાં મતદાન કરતા હતા, પરંતુ તેમને રાજ્યની વિધાનસભા, નગરપાલિકા અને પંચાયતની ચૂંટણીમાં મતદાન કરવાનો અધિકાર નહોતો. આ સિવાય તેમને જમ્મુ-કાશ્મીરની કોઈ સરકારી યોજનાનો લાભ મળ્યો નથી.વધુમાં, તેઓને જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં રોજગાર અધિકારો નહોતા, ન તો તેઓને તેમની જમીનના માલિક ગણવામાં આવતા હતા. કલમ ૩૭૦ હટાવ્યા બાદ તેમને પ્રથમ વખત આ અધિકારો મળ્યા છે. ૫ ઓગસ્ટ, ૨૦૧૯ ના રોજ સંસદ દ્વારા કલમ ૩૭૦ નાબૂદ કરવા સાથે, તેમને મતદાન અને નાગરિકતાનો અધિકાર મળ્યો. તે જ સમયે, ગયા મહિને, એક પશ્ચિમ પાકિસ્તાની શરણાર્થીને પણ માલિકીનો અધિકાર મળ્યો.
અગાઉ, રાજ્ય વિષય કાયદો જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં લાગુ હતો, જે ફક્ત જમ્મુ અને કાશ્મીરના કાયમી રહેવાસીઓને વિશેષાધિકાર આપતો હતો. આ કારણે પશ્ચિમ પાકિસ્તાનના શરણાર્થી સમુદાયના લોકો રાજ્યના રાજકીય, સામાજિક અને આર્થિક અધિકારોથી વંચિત હતા. જો કે, કલમ ૩૭૦ હટાવ્યા પછી, તેમની સ્થિતિ બદલાઈ ગઈ અને તેમને સમાન અધિકારો મળ્યા. હવે જ્યારે જમ્મુ-કાશ્મીરમાં વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ યોજાઈ રહી છે, ત્યારે આ સમુદાય પ્રથમ વખત તેમના મતનો ઉપયોગ કરશે અને તેના માટે તેમનામાં ભારે ઉત્સાહ જોવા મળી રહ્યો છે.
પશ્ચિમ પાકિસ્તાનના શરણાર્થી સમુદાયના લગભગ ૨૫,૦૦૦ પરિવારો જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં રહે છે, જેમાંથી લગભગ ૧.૫ લાખ મતદારો છે. આ તમામ લોકો પહેલીવાર પોતાના અધિકારનો ઉપયોગ કરશે અને વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં મતદાન કરશે. ્ફ૯ સાથે વાત કરતા ઘણા લોકો ભાવુક થઈ ગયા હતા. તેમનું કહેવું છે કે ડોમિસાઇલ સર્ટિફિકેટે તેમના જીવનમાં મોટો ફેરફાર કર્યો છે. પહેલા તેમને જમ્મુ-કાશ્મીરની યોજનાઓનો લાભ મળતો ન હતો અને ન તો તેમને તેમની જમીનના માલિક માનવામાં આવતા હતા, પરંતુ હવે તેમની પાસે આ તમામ અધિકારો છે.
ચૂંટણી પંચના જણાવ્યા અનુસાર જમ્મુ-કાશ્મીરમાં ત્રણ તબક્કામાં વિધાનસભા ચૂંટણી યોજાશે. આ માટે પ્રથમ તબક્કાનું મતદાન ૧૮ સપ્ટેમ્બરે યોજાશે, જેમાં કુલ ૨૪ બેઠકો પર મતદાન થશે. બીજા તબક્કાનું મતદાન ૨૫ સપ્ટેમ્બરે અને ત્રીજા તબક્કા માટે ૧ ઓક્ટોબરે મતદાન થશે. તે જ સમયે, ૮ ઓક્ટોબરે મતગણતરી પછી તેના પરિણામો જાહેર કરવામાં આવશે.
